تعريف بارش فكري و تكنيك هاي آن

نظام آموزشي در جهت تقويت زمينه‌هاي بالقوة خلاقيت نقش مهمي ايفا مي‌كند و يكي از مسيرهاي ساخت اين فضا به كارگيري روش‌هاي تدريس خلاق و خلاقيت زاست. در فرايند خلاقيت سه محور اصلي وجود دارد:
1 ـ دانش و مهارت‌ها :
بديهي است كه براي بروز خلاقيت و نوآوري، فراگيرندگان بايد اطلاعات زمينه‌اي مناسبي در مورد موضوع داشته باشند. براي مثال،افراد در حوزة تحصصي علم خود، به نوآوري دست مي‌زنند؛ مانند: پزشكان در حوزة پزشكي، صنعت‌گران در حوزة فن‌آوري و صنعت و ... بنابراين يكي از شرايط ايجاد خلاقيت و نوآوري، كسب اطلاعات و مهارت‌هاي تخصصي است.
2 ـ انگيزة دروني:
يكي ديگر از شرايط به وجود آمدن تفكر خلاق، وجود انگيزه‌هاي قوي در افراد است تحقيقات متعدد ارتباط مستقيم ومؤثر انگيزة دروني وفعاليت‎هاي خلاقانه را تأييد كرده است. بنابراين فراگيرنده‌اي كه براساس ميل خودموضوعي انتخاب كند و به تكميل آن بپردازد در مسير خلاقيت، موفق‌تر از ديگران خواهد بود.
3 ـ دارا بودن تفكر خلاق:
بدونش ك افرايد كه از توانايي تفكر خلاق برخودارند نسبت به ديگران در رفتارهايشان خلاقيت بيشتري  ملاحظه مي‎شود يكي از روش‌هاي تقويت روحية خلاق در فراگيرندگان بارش فكري يا مغزي است. اين روش فعال و خلاق را مي‌توان به صورت راهبردي براي تدريس ارائه داد ومراحل منظم اجرايي بعضي موضوعات درسي را از طريق آن تدريس كرد.
تعريف بارش مغزي:
«اجراي فن و گردهمايي‌ كه از طريق آن عده‌اي مي‌كوشند براي يك مسئله بخصوص با انباشتن تمام افكارو انديشه‌هايي كه همان‌جا به وسيلة اعضا ارائه مي‌گردد، راه حلي بيابند».
در اين تعريف چند نكتة اساسي وجود دارد:
1 ـ بارش فكري روش و فني گروهي است.
2 ـ تلاش فكري و ذهني به طور گروهي صورت مي‌گيرد تا راه حلي به دست آيد.
3 ـ راه‌هايي براي حل يك مسئله ياموضوع پيشنهاد مي‌شود.
4 ـ بارش فكري، نوعي حملةذهني به موضوع است كه طي آن، شرايطي ايجاد مي‌شود تا شركت كنندگان، في البداهه نظر خود را ابراز دارند.
قوانين روش بارش فكري:
رعايت قوانين زير براي اجراي روش الزامي است:
1 ـ انتقاد ممنوع است:
با توجه به اين كه در جريان بارش فكري، افراد انديشه‌هاي غلط يا صحيح خود را ارائه مي‌دهند، هر گونه انتقاد يا اعتراض روند فعاليت راكند مي‌كند و فكر افراد را به جاي تفكر در مورد موضوع، به سوي انتقاد سوق مي‌دهد. بنابراين، انتقاد مغاير با اصل بارش فكري است.
2 ـ قضاوت وارزش‌يابي در مورد انديشه وفكر اعضا ممنوع است:
در مراحل بارش فكري، هر گونه ارزشيابي و قضاوت درمورد انديشه و نظر ديگر اعضا وقت جلسه را تلف و فكر شخص را منحرف مي‎كند و بخش مهمي از ذهن فرد متوجه عملكرد مي‌شود در نتيجه فرصت تفكر خلاق و بارش فكري كاهش مي‌يابد.
3 ـ كميت انديشه‌ها و نظريات مطلوب است:
هر چه نظريات و انديشه‌هاي توليد شده بيشتر باشد، احتمال وجود انديشه‌هاي خلاق افزايش مي‌يابد. بنابراين، تعداد طرح‌ها نبايد كم باشد زيرا اين حالت نوعي ايست فكري به وجود مي‌آورد.
4 ـ تركيب، تلقين و تغيير دادن انديشه ديگران آزاد است:
افراد عضو در اجراي روش بارش فكري، مي‌توانند انديشه‌ها ونظريات ديگر اعضا را تغيير دهند، مشابه‌سازي كنند و با ادغام آن‌ها نظريات جديدي به وجود آورند. اين اقدام زمينه را براي بازنگري و دگر بيني نظريات فراهم مي‌آورد.
5 ـ به نظريات غير معقول و غير منطقي و دور از ذهن بايد توجه شود:
اصولاً فكرهاي جديد و تازه تا زماني كه ايجاد و توليد نشده‎اند، وجود ندارند. پس هر موضوع جديد و بديع، در اولين نگاه غيرعادي و متعارف نيست و مجموعه‎اي از نظريات و طرح‎هايي كه دور از ذهن و نامناسب‎اند، به احتمال قوي بديع و تازه هستند.
6 ـ حضور افراد داوطلبانه و اختياري است:
با توجه به اين كه انگيزة دروني در خلاقيت شخصي و‌آزاد انديشي اهميت بسيار دارد، حضور كمي و كيفي افراد تحت هيچ فشاري نيست و كاملاً از روي ميل و علاقه صورت مي‎گيرد. حتي در جريان جلسه نيز اگر عضوي نخواهد بعضي نظريات را اعلام كند، اجباري ندارد.
7 ـ مشابه سازي نظريات آزاد است:
از آن جا كه هيچ گونه محدوديتي در مورد ذهن افراد وجود ندارد، اگر نظريات نزديك به هم، در بعضي قسمت‎ها مشابه باشد، اشكالاتي به وجود نمي‎آيد و شايد از همين مشابه‎سازي‎ها انديشه‎هاي تازه و بكري به دست آيد.
نتايج تحقيقات «پارس و ميدو» در خصوص روش بارش فكري، به طور خلاصه، به شرح زير است:
1)    آموزش از طريق بارش فكري، توانايي حل مسئله را در افراد بالا مي‎برد.
2)    روش بارش فكري بيشتر از روش‎‎هاي مرسوم آموزشي، به ايجاد عقايد و انديشه‎هاي آفريننده منجر مي‎شود.
3)    كوشش براي جهت دادن هر چه بيشتر پاسخ سؤالات طرح شده، به افزايش پاسخ‎هاي آفريننده منجر مي‎شود.
4)    دانش‎آموزاني كه دوره‎هاي مربوط به حل مسايل به روش بارش فكري را مي‎گذرانند، از كساني كه اين دوره را نمي‎گذارنند، در آزمون‎هاي آفرينندگي گيلوفرد نمره‎هاي بيشتري مي‎گيرند.
مراحل روش بارش مغزي:
الف) خلاقيت و توليد انديشه:
فعاليت افراد گروه در جلسة بارش فكري، با هدايت و راهنمايي مقدماتي مسئول جلسه شروع مي‎شود. با اين نوع سازمان دهي، افراد انديشه‎ها و نظريات خود را بيان مي‎دارند و منشي‎ها تمام نظريات را ثبت مي‎كنند، رعايت قوانين هفت‎گانه در اجراي اين قسمت ضروري است. در حقيقت فعال‎ترين بخش اين روش، اجرا و كنترل همين جلسة خلاقيت است كه شخص انديشه‎اي توليد مي‎كند و توليدات خود را ضمن يك تفكر خلاق بيان مي‎دارد.
راهبردهاي مرحلة اول:
1 ـ بيان و تفهيم موضوع جلسه، به وسيلة رئيس جلسه
2 ـ اعلام وظايف اعضاء، منشي‎ها و مشاهده‎كنندكان به وسيلة رئيس جلسه.
3 ـ بيان قوانين جلسه به وسيلة رئيس جلسه
4 ـ شروع جلسه بارش مغزي و ارائه نظريات به صورت چرخشي و نوبتي
5 ـ ثبت نظريات و آراي بيان شده در حين اجراي جلسه به وسيلة منشي
ب) قصاوت و ارزشيابي:
پس از اين كه مرحلة توليد انديشه‎ها در مدت معين صورت گرفت طبيعي است كه تعداد زيادي نظريه و طرح به دست مي‎آيد. در مرحلة دوم، اين مجموعه پالايش و نظريات مشابه و نامناسب حذف مي‎شود و مشاهده‎گران و اعضاي اصلي جلسة بارش مغري، اين نظريات را مورد بررسي و ارزشيابي قرار مي‎دهند و در نهايت، تعدادي نظريه يا طرح به صورت پيشنهاد و دستاورد اصلي جلسه، اعلام مي‎گردد.
تشكيلات جلسة بارش فكري:
رئيس گروه:
رئيس گروه برنامه‎ريز و هدايت كننده گروه است و در ابتداي جلسه آموزش‎هاي مقدماتي در خصوص اجرا را به اعضا مي‎دهد و كنترل جلسه را بعهده دارد.
يك يا چند نفر منشي:
منشي بايد تمام نظريات و انديشه‎هاي جديد را ثبت كند تا در پايان جلسه، فهرست كاملي به نام افراد ارائه دهنده تكميل گردد. بهتر است منشي‎ها خارج يا در كنار جلسه حضور داشته باشند و وظيفه خود را با آرامش كامل انجام دهند.
اعضاي شركت كننده:
عدة افراد شركت كننده در جلسه بارش مغزي، متفاوت و از 10 تا 400 نفر متغير است. به نظر مي‎رسد كه عدة افراد براساس دايرة اطلاعات آنان از موضوع تعيين مي‎شود.
مشاهده كنندگان
گاه عده‎اي در مقام مشاهده‎گر، بر جلسه نظارت مي‎كنند. برداشت‎هاي خود را مي‎نويسند و در صورت لزوم، (در مرحلة دوم) كه مرحلة ارزشيابي است، عقايد خود را بيان مي‎دارند، معمولاً در جلسات بزرگ، عدة اين افراد زياد است.
زمان و طول جلسة بارش مغزي:
نظريات متفاوتي در مورد زمان و طول جلسات ارائه شده است. دكتر «سيدني.جي. پارنز»، استاد دانشگاه بوفالو، كه تبحر خاصي در مديريت جلسة بارش مغزي دارد، زمان را بين 20 تا 45 دقيقه اعلام كرده است.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: